Công việc phổ thông bị AI thay thế nhanh chóng: từ bốc vác đến vận hành robot

Nội dung bài viết

How AI Is Transforming Deskless Jobs, Skills, and Career Paths

AI đang biến đổi công việc của lực lượng lao động không bàn giấy (deskless workforce), chiếm tới 80% lực lượng lao động toàn cầu. Công nhân trong các ngành như sản xuất, hậu cần, bán lẻ, nông nghiệp và xây dựng hiện nay đang làm việc cùng robot, cảm biến AI và công cụ tự động hóa tiên tiến.
Ứng dụng AI phổ biến bao gồm: robot học máy trong đóng gói, kiểm tra chất lượng; xe tự lái trong nhà kho/nông trại; drone giao hàng và giám sát; và công nghệ digital twin mô phỏng nhà máy.
Theo Boston Consulting Group, sự xuất hiện của AI buộc HR phải thay đổi cách tuyển dụng, đào tạo và giữ chân lực lượng lao động tuyến đầu.
Một nghiên cứu Forrester 2023 dự đoán AI chỉ thay thế hoàn toàn 4,9% việc làm ở Mỹ vào năm 2030. Thay vào đó, AI thường bổ trợ hơn là thay thế con người.
Dữ liệu từ SHRM và Fidelity 2025 cho thấy tỷ lệ nghỉ việc của lao động không bàn giấy cao hơn 1,6 lần so với nhân viên văn phòng – đặc biệt trong năm đầu tiên. Lý do nghỉ việc không chỉ do công nghệ mà còn vì vấn đề thu nhập, thời gian làm việc và ổn định nghề nghiệp.
58% doanh nghiệp tin rằng AI và robot sẽ chuyển đổi mô hình kinh doanh trong 5 năm tới; 40% dự đoán cắt giảm nhân sự ở những công việc có thể tự động hóa hoàn toàn (WEF – Future of Jobs 2025).
Vai trò mới của công nhân bao gồm: điều hành robot, giám sát AI thị giác máy, bảo trì hệ thống AI, sử dụng dữ liệu từ drone/phân tích. Những công việc trước đây đòi hỏi lao động tay chân giờ yêu cầu kỹ năng tư duy, vận hành thiết bị và kiến thức phần mềm.
AI đang mở ra lộ trình nghề nghiệp mới: từ nhân viên bảo vệ thành quản lý drone, từ lao công thành kỹ thuật viên robot. Tại các nhà kho, nhân viên được thăng chức thành chuyên viên vận hành AI.
Cobots (robot cộng tác) giúp nâng sức, giảm thương tích, và hỗ trợ lao động thay vì thay thế họ. Xu hướng này đang phát triển nhờ chi phí giảm và thiếu hụt lao động.
Trong bán lẻ, AI giúp nhân viên mới sử dụng trợ lý ảo để được huấn luyện nhanh hơn tại chỗ. Ở nông nghiệp, drone thay thế việc quan sát thủ công hàng trăm mẫu đất.
Việc nâng cao kỹ năng không nhất thiết cần bằng đại học – có thể thông qua đào tạo nghề, chứng chỉ chuyên môn, hoặc các chương trình AI tùy chỉnh ngôn ngữ và trình độ.
AI cũng cải thiện quản lý lịch làm việc: nhân viên có thể hoán đổi ca trực qua ứng dụng AI thay vì phải xin thủ công. Các công cụ này tăng khả năng giữ chân lao động bằng cách cung cấp lịch trình linh hoạt, hợp lý, và minh bạch.
HR cần minh bạch về vai trò của AI trong tổ chức để giảm lo sợ bị thay thế. Mặc dù 84% HR cho rằng lao động không bàn giấy dễ nghỉ việc, chỉ 36% nhân viên nghĩ họ làm tạm thời – cho thấy sự chênh lệch trong nhận thức và cần cải thiện truyền thông.
Tổ chức cần khung quản trị AI vững chắc và đào tạo nhân viên cách sử dụng AI một cách có đạo đức, hiệu quả, và an toàn.

AI đang tái định hình công việc không bàn giấy: từ vận hành máy đến quản lý robot. 58% doanh nghiệp sẽ chuyển đổi bằng AI trong 5 năm tới, còn 40% có thể cắt giảm lao động. Nhưng với đào tạo lại kỹ năng phù hợp, AI sẽ mở ra con đường thăng tiến mới như chuyên viên AI, kỹ thuật viên bảo trì robot, thay vì chỉ đơn thuần thay thế việc làm hiện tại.

How AI Is Transforming Deskless Jobs, Skills, and Career Paths

AI is reshaping skills and roles for deskless workers. Learn how automation is redefining this sector and how HR can navigate reskilling and workforce planning. www.shrm.org
Nguồn: Songai.vn