Ngày 15/4/2025, Nhật Bản gây sốc khi ban hành lệnh ngừng và chấm dứt đầu tiên nhắm vào gã khổng lồ công nghệ Mỹ Google, cáo buộc vi phạm luật chống độc quyền. Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản (JFTC) tuyên bố Google áp đặt các điều kiện bất lợi lên nhà sản xuất smartphone Android tại Nhật từ tháng 7/2020, buộc họ phải cài sẵn Google Play kèm Chrome ở vị trí nổi bật trên màn hình. Với Google Play gần như là “linh hồn” của Android, không có nó, thiết bị khó bán, tạo lợi thế bất công cho Google trước các đối thủ tìm kiếm. Dù chưa bị phạt tiền, lệnh này mở ra cơ hội cạnh tranh cho các hãng, mang lợi ích cho người dùng. Google bày tỏ thất vọng, cho rằng thỏa thuận của họ thúc đẩy đổi mới, đang cân nhắc bước tiếp theo.
JFTC cho rằng hành vi của Google hạn chế tự do kinh doanh của các hãng như Sony, Sharp khi họ không thể cài đặt hoặc quảng bá công cụ tìm kiếm đối thủ mà không mất quyền truy cập Google Play. Hành động này không chỉ củng cố vị thế độc quyền của Google mà còn kìm hãm các lựa chọn như Bing hay Yahoo Japan. Lệnh yêu cầu Google ngừng các hợp đồng ràng buộc, dù không đi kèm phạt tài chính ngay lập tức. Google phản bác, nhấn mạnh Android là nền tảng mở giúp các hãng đầu tư vào sản phẩm mới, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Đây là lần đầu tiên Nhật Bản mạnh tay với một gã khổng lồ công nghệ Mỹ, sau các động thái tương tự từ Mỹ (yêu cầu bán Chrome) và EU (đe dọa phạt 10% doanh thu toàn cầu). JFTC cũng từng kiểm tra Amazon Japan vì lạm dụng vị thế để ép giá thấp, cho thấy quyết tâm bảo vệ thị trường công bằng.
Công nghệ đằng sau vụ việc xoay quanh hệ sinh thái Android, nền tảng mã nguồn mở nhưng bị Google kiểm soát chặt qua Google Mobile Services (GMS). Để có Google Play, các hãng phải ký hợp đồng cài sẵn bộ ứng dụng Google bao gồm Search, Chrome và đặt chúng ở vị trí dễ thấy. Điều này khiến 80% smartphone Android tại Nhật ưu tiên Google dù người dùng có thể cài app khác. Google còn chia sẻ doanh thu quảng cáo cho các hãng nếu họ từ chối đối thủ, tạo rào cản tài chính cho cạnh tranh. Android chiếm 87% thị trường di động toàn cầu năm 2024, nhưng các giải pháp thay thế như Huawei HMS hay Aptoide còn yếu. Thách thức là làm sao cân bằng giữa quyền kiểm soát của Google và tự do sáng tạo của nhà sản xuất khi việc bỏ GMS có thể khiến thiết bị mất sức hút.
Ý nghĩa của lệnh này vượt ngoài Nhật Bản. Đây là dấu hiệu cho thấy làn sóng chống độc quyền toàn cầu đang mạnh lên, với Google đối mặt áp lực từ EU (phạt 4 tỷ euro năm 2018), Mỹ (án lệnh bán Chrome) và giờ là Nhật. Tại Nhật, thị trường smartphone 50 triệu thiết bị/năm phụ thuộc lớn vào Android, nên lệnh này có thể thúc đẩy các hãng thử nghiệm công cụ tìm kiếm mới, tăng lựa chọn cho người dùng. Tuy nhiên, nếu Google kháng cáo thành công hoặc tìm cách lách luật, hiệu quả của lệnh có thể giảm. Vụ việc cũng nhấn mạnh vai trò của cơ quan quản lý trong việc bảo vệ cạnh tranh, nhưng cần hành động nhanh để tránh công nghệ chạy trước luật. Với doanh thu quảng cáo của Google đạt 200 tỷ USD năm 2024, mất thị phần tìm kiếm dù nhỏ cũng là đòn đau.
Be the first to comment