Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences đã so sánh khả năng giải quyết bài toán di chuyển vật thể phức tạp (piano-mover puzzle) giữa kiến và người, cho thấy sự khác biệt thú vị về khả năng hợp tác và ra quyết định nhóm.
Nội dung bài viết
Bài toán piano-mover puzzle yêu cầu di chuyển một vật thể hình chữ T lớn qua một khu vực hình chữ nhật có ba ngăn, được nối với nhau bằng các khe hẹp. Mục tiêu là di chuyển vật thể từ ngăn thứ nhất sang ngăn thứ ba. Nghiên cứu sử dụng kiến Paratrechina longicornis và tình nguyện viên là người.
Các điều kiện thí nghiệm bao gồm:
- Kiến: Kiến đơn lẻ, nhóm khoảng 7 con kiến và nhóm khoảng 80 con kiến.
- Người: Người đơn lẻ, nhóm 6-9 người và nhóm 26 người. Trong một số thử nghiệm, người tham gia không được phép giao tiếp bằng lời nói hoặc cử chỉ, thậm chí đeo mặt nạ và kính râm để tránh giao tiếp phi ngôn ngữ.
Kết quả:
- Cá nhân: Con người đơn lẻ dễ dàng vượt trội hơn kiến đơn lẻ nhờ khả năng nhận thức vượt trội.
- Nhóm: Các nhóm người có thể giao tiếp dễ dàng tìm ra giải pháp tối ưu hơn kiến. Nhóm kiến lớn hoạt động hiệu quả hơn kiến đơn lẻ.
- Hạn chế giao tiếp: Tuy nhiên, khi bị hạn chế giao tiếp, các nhóm người hoạt động kém hiệu quả hơn nhóm kiến lớn. Nhóm kiến lớn thể hiện khả năng ghi nhớ tập thể giúp chúng tránh lặp lại sai lầm và duy trì hướng di chuyển. Các nhóm người bị hạn chế giao tiếp có xu hướng “kéo theo hướng dễ nhất, ích kỷ nhất”, tương tự như hành vi của kiến khi mới tham gia vào nhóm.
Nghiên cứu cho thấy kiến hoạt động nhóm thông minh hơn, với hiệu quả tổng thể vượt trội so với tổng hiệu quả của từng cá thể. Ngược lại, việc hình thành nhóm không làm tăng khả năng nhận thức của con người. “Sự khôn ngoan của đám đông” nổi tiếng thời đại mạng xã hội không xuất hiện trong các thí nghiệm này. Điều này được giải thích bởi sự khác biệt về cấu trúc xã hội: kiến trong tổ là chị em ruột, có chung lợi ích, tạo nên một xã hội hợp tác chặt chẽ, trong khi con người có thể cạnh tranh với nhau.
Be the first to comment