Rải rác dưới đáy Thái Bình Dương, giữa Hawaii và bờ biển phía tây Mexico, là một vùng đồng bằng vực thẳm rộng lớn mang tên Vùng Clarion-Clipperton (CCZ). Khu vực này nổi tiếng không chỉ vì hệ sinh thái biển sâu phong phú mà còn vì hàng nghìn tỷ nốt đa kim loại – những cục đá có kích thước bằng củ khoai tây chứa các kim loại quý như niken, mangan, đồng, kẽm và coban. Các nốt đá này được xem là nguồn tài nguyên quan trọng cho cuộc chuyển đổi sang năng lượng xanh, vì chúng cung cấp nguyên liệu cho pin xe điện và nhiều công nghệ sạch khác. Nhiều người gọi chúng là “pin trong đá”.
Nội dung bài viết
Tuy nhiên, một khám phá mới vừa làm đảo lộn suy nghĩ thông thường của chúng ta: những cục đá này có thể đang sản sinh oxy ở độ sâu 4.000 mét, nơi ánh sáng mặt trời không bao giờ chạm tới. Điều này không chỉ thách thức hiểu biết hiện tại về nguồn gốc của sự sống mà còn làm phức tạp thêm những tranh luận đang diễn ra về việc khai thác biển sâu.
Oxy dưới đáy biển và câu hỏi lớn về sự sống
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Geoscience, các nhà khoa học đã phát hiện một loại “oxy tối” được tạo ra bởi các nốt đa kim loại dưới đáy đại dương. Điều bất ngờ là lượng oxy này được sinh ra trong điều kiện không có ánh sáng – trái ngược hoàn toàn với hiểu biết trước đây cho rằng oxy chỉ được tạo ra thông qua quang hợp ở những nơi có ánh sáng mặt trời.
Giáo sư Andrew Sweetman, nhà sinh thái học biển sâu và tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Chúng ta từng tin rằng để sự sống hiếu khí phát triển, cần có ánh sáng và quang hợp. Nhưng giờ đây, với phát hiện này, chúng ta cần xem xét lại câu hỏi: liệu sự sống có thể bắt đầu từ nơi không có ánh sáng hay không?”
Khám phá này bắt đầu từ năm 2013, khi Sweetman phát hiện nồng độ oxy tăng bất thường ở vùng CCZ. Ban đầu, ông nghĩ đó là lỗi thiết bị, nhưng các nghiên cứu sau đó xác nhận rằng lượng oxy thực sự tăng – một hiện tượng chưa từng thấy ở độ sâu như vậy. Để kiểm tra, nhóm nghiên cứu đã mô phỏng môi trường đại dương sâu trong phòng thí nghiệm và tiêu diệt toàn bộ vi sinh vật có thể tạo oxy. Kết quả? Oxy vẫn được sinh ra.
Họ phát hiện rằng các nốt đá này tích tụ điện áp khoảng 0,95 volt – đủ để phân tách nước biển thành oxy và hydro, giống như một cục pin địa chất khổng lồ. Điều này khiến nhiều nhà khoa học đặt giả thuyết rằng các nốt đá có thể là một phần trong quá trình hình thành sự sống không chỉ trên Trái Đất mà cả trên các hành tinh khác như Europa hoặc Enceladus, nơi điều kiện gần giống với đáy đại dương Trái Đất.
Khai thác hay bảo tồn: Thách thức từ đáy sâu
Trong khi các công ty khai thác như Metals Company coi những nốt sần là giải pháp cho cuộc khủng hoảng năng lượng, thì 25 quốc gia đã lên tiếng kêu gọi Cơ quan Đáy biển Quốc tế (ISA) ra lệnh tạm hoãn hoặc ít nhất là trì hoãn việc khai thác để có thời gian nghiên cứu thêm.
Lisa Levin, nhà khoa học tại Viện Hải dương học Scripps, nhấn mạnh: “Việc sản xuất oxy ở đáy biển là một chức năng hệ sinh thái mới, chưa được hiểu rõ. Phát hiện này là minh chứng cho thấy đại dương sâu vẫn còn vô vàn bí ẩn và những hệ sinh thái này cần được bảo vệ trước khi chúng ta can thiệp vào.”
Trong bối cảnh các đại dương đang phải đối mặt với nhiều áp lực như axit hóa, ô nhiễm và suy giảm oxy, câu hỏi về việc nên bảo tồn hay khai thác biển sâu đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Phá vỡ các hệ sinh thái dưới đáy biển có thể dẫn đến những hậu quả mà con người chưa thể lường trước. (popularmechanics)
Be the first to comment