Trong khi Mỹ còn đang cân nhắc chuyện áp thuế với chip Trung Quốc, Nhật Bản lại âm thầm nắm giữ “bình oxy” của ngành bán dẫn toàn cầu: chất cản quang. Đây là vật liệu cực kỳ quan trọng trong sản xuất chip, chứ không phải chỉ là thứ tiêu hao đơn giản. Nhật Bản hiện kiểm soát tới 90% sản phẩm cao cấp, và nếu nguồn cung bị cắt đứt, từ điện thoại thông minh đến nồi cơm điện thông minh cũng có nguy cơ “chậm tiến”. Điều này giống như bóp nghẹt ngành công nghiệp bán dẫn, làm mọi hoạt động sản xuất đình trệ.
Lý do Nhật Bản độc quyền không phải vì họ giỏi vượt trội, mà bởi họ đã dành cả nửa thế kỷ kiên trì phát triển công nghệ này. Sau Thế chiến II, Mỹ chuyển giao công nghệ cho Nhật, và họ đã biến sản xuất vật liệu bán dẫn thành một nghệ thuật tinh xảo. Công thức của chất cản quang được bảo mật nghiêm ngặt, chuỗi cung ứng cũng khép kín tới mức người ngoài khó lòng chen chân. Một ví dụ điển hình là khi Hàn Quốc bị cắt nguồn cung cấp, nhà máy của Samsung thiệt hại tới 5.000 tỷ won mỗi ngày.
Tuy nhiên, Trung Quốc không đứng yên. Wuhan Taiziwei đã phát triển được chất cản quang T150A dùng cho chip 28nm, còn Đại học Khoa học và Công nghệ Nam Kinh thì vươn tới công nghệ 7nm. Chính phủ Trung Quốc cũng rót hàng trăm tỷ nhân dân tệ mỗi năm để hỗ trợ nghiên cứu, khuyến khích các doanh nghiệp vượt qua nút thắt công nghệ để phá thế độc quyền của Nhật Bản.
Điều khiến các nước khác không thể sao chép Nhật Bản là bởi ngành này đòi hỏi sự tích lũy lâu dài và cực kỳ tỉ mỉ. Ngay cả khi có nhiều tiền, cũng không dễ đạt được công thức tối ưu. Ví dụ, hãng Shin-Etsu của Nhật đã phải tiêu tốn tới 30 tấn nguyên liệu trong các thử nghiệm thất bại. Hơn nữa, chuỗi cung ứng phụ trợ cũng khan hiếm, khi hydro florua siêu tinh khiết chỉ do ba công ty trên thế giới sản xuất, trong đó hai công ty thuộc Nhật.
Nếu thực sự bị cắt nguồn cung, Trung Quốc vẫn có những bước đi ứng phó. Ngắn hạn, SMIC đã dự trữ chất cản quang đủ dùng trong hai năm. Về dài hạn, Trung Quốc phát triển công nghệ quang khắc chùm tia điện tử không cần dùng chất cản quang, dù chậm nhưng vẫn cứu nguy khi cần thiết. Thậm chí, với thế hệ bán dẫn mới như chip silicon carbide, chất cản quang cũng không còn cần thiết nữa, khiến quân bài chiến lược của Nhật Bản dần mất hiệu lực.
Khi Nhật phải quốc hữu hóa Tập đoàn JSR để bảo vệ thị phần, Trung Quốc đã mở ra những con đường mới như chip lượng tử và chip quang tử. Nếu một ngày máy tính lượng tử của Trung Quốc hoàn toàn sử dụng vật liệu nội địa, Trung Quốc có thể sẽ mỉm cười gửi lời cảm ơn tới Nhật Bản: “Nhờ cắt nguồn cung mà chúng tôi mới có bước đột phá này!” (Sohu)
Be the first to comment