Ngày 8 tháng 4 năm 2025, thế giới đang chứng kiến những động thái nhanh chóng từ Trung Quốc, Nhật Bản và Đài Loan nhằm đối phó với lời tuyên chiến thương mại từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Sau khi Trump công bố áp đặt thuế quan cao lên nhiều quốc gia, bất kể là đồng minh hay đối thủ, các nước này đã triển khai chiến lược riêng để bảo vệ lợi ích kinh tế và tránh leo thang căng thẳng.
Chỉ hai ngày sau khi Trump công bố áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh đã phản ứng mạnh mẽ. Ngày 4 tháng 4, Trung Quốc tuyên bố áp thuế trả đũa 34% lên toàn bộ sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ. Đến ngày 8 tháng 4, tài khoản mạng xã hội “Newtanhua” thuộc Tân Hoa Xã công bố “6 biện pháp trả đũa” nhằm vào Mỹ. Các biện pháp này bao gồm tăng mạnh thuế lên nông sản Mỹ như đậu nành và lúa miến, cấm nhập khẩu thịt gia cầm, ngưng hợp tác với Mỹ về vấn đề fentanyl – một lý do Trump thường viện dẫn để chỉ trích Trung Quốc. Ngoài ra, Bắc Kinh còn đe dọa hạn chế thương mại dịch vụ (nơi Mỹ đang hưởng thặng dư), điều tra hoạt động sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc và cấm nhập khẩu phim Hollywood.
Trước đó, Trung Quốc đã công bố kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và áp đặt lệnh trừng phạt lên các công ty quốc phòng Mỹ vào ngày 4 tháng 4. Khi Trump đe dọa áp thêm 50% thuế nếu Trung Quốc không rút lại mức thuế 34% trước ngày 8 tháng 4, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định: “Chúng tôi kiên quyết phản đối và sẽ đấu đến cùng nếu Mỹ tiếp tục hành động.” Theo South China Morning Post, chiến lược của Trung Quốc không chỉ nhằm gây áp lực kinh tế mà còn gửi thông điệp chính trị, tận dụng các lĩnh vực Mỹ phụ thuộc như đất hiếm và nông sản để buộc Washington phải nhượng bộ.
Khác với sự đối đầu của Trung Quốc, Nhật Bản chọn cách tiếp cận linh hoạt. Ngày 7 tháng 4, Thủ tướng Ishiba Shigeru có cuộc điện đàm 25 phút với Trump, đạt thỏa thuận khởi động đàm phán chính thức cấp cao. Đây là lần đầu tiên Mỹ thiết lập kênh song phương về thuế quan với một quốc gia kể từ khi Trump tuyên chiến thương mại. Phía Nhật Bản cử Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Akazawa Ryosei thân cận của Ishiba, trong khi Mỹ cử Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamie Greer dẫn đầu.
Ishiba nhấn mạnh: “Chúng ta cần hướng tới hợp tác đôi bên cùng có lợi, thay vì thuế quan đơn phương.” Ông đề xuất tăng đầu tư vào Mỹ và dự kiến thăm Washington để gặp trực tiếp Trump khi thời điểm phù hợp. Trump đáp lại tích cực trên Truth Social: “Nhật Bản đã đối xử tệ với Mỹ trong thương mại, nhưng giờ mọi thứ sẽ thay đổi.” Theo Nikkei Asia, Nhật Bản đang cân nhắc tăng mua khí hóa lỏng (LNG) từ Mỹ và thúc đẩy các công ty như Toyota mở rộng đầu tư tại đây, nhằm giảm áp lực thuế quan mà không đối đầu trực tiếp. Sự khéo léo của Nhật Bản được củng cố bởi mối quan hệ lịch sử với Trump. Trong nhiệm kỳ đầu, Trump từng đánh giá cao cựu Thủ tướng Abe Shinzo, Ishiba dường như đang tận dụng điều này để tránh kịch bản xấu nhất cho nền kinh tế xuất khẩu phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ.
Đài Loan chọn chiến lược hòa giải. Theo Taipei Times ngày 8 tháng 4, Đài Loan đã cử ông Cheng Li-chun dẫn đầu đoàn đàm phán sang Mỹ. Lại Thanh Đức khẳng định không áp thuế trả đũa, thay vào đó đề xuất tăng nhập khẩu xe hơi và thực phẩm chức năng từ Mỹ, đồng thời giảm các rào cản phi thuế quan như kiểm dịch. Văn phòng Đàm phán Kinh tế và Thương mại Đài Loan cũng thông báo kế hoạch ký thỏa thuận mua năng lượng từ công ty Mỹ vào cuối tháng trước, trong khi các đoàn mua nông sản và công nghiệp dự kiến thăm Mỹ vào tháng 8-9.
Chiến lược của Đài Loan phản ánh vị thế đặc thù: vừa phụ thuộc kinh tế vào Mỹ, vừa cần sự ủng hộ chính trị từ Washington trước áp lực từ Trung Quốc. Theo phân tích từ Reuters, việc tránh đối đầu giúp Đài Loan duy trì mối quan hệ ổn định với Mỹ, đồng thời giảm thiểu thiệt hại từ thuế quan Trump.
Ba cách tiếp cận của Trung Quốc, Nhật Bản và Đài Loan cho thấy khác biệt rõ rệt trong chiến lược đối phó. Trung Quốc chọn đối đầu “ăn miếng trả miếng,” tận dụng sức mạnh kinh tế để gây áp lực ngược lại Mỹ. Nhật Bản và Đài Loan, ngược lại, ưu tiên đàm phán và nhượng bộ để bảo vệ lợi ích dài hạn. Theo BBC, Trung Quốc có thể gây khó khăn cho Mỹ trong ngắn hạn nhờ kiểm soát chuỗi cung ứng đất hiếm và nông sản, nhưng rủi ro leo thang căng thẳng là không nhỏ. Ngược lại, cách tiếp cận mềm dẻo của Nhật Bản và Đài Loan có thể giúp tránh được “đòn đau” dù không giải quyết triệt để vấn đề thuế quan.
Trong bối cảnh Trump để ngỏ khả năng đàm phán với các nước ngoài Trung Quốc, cục diện thương mại toàn cầu đang chuyển động khó lường. Liệu Trung Quốc có nhượng bộ trước hạn chót ngày 8 tháng 4, hay Nhật Bản và Đài Loan có thể đạt thỏa thuận giảm thuế, vẫn là những câu hỏi lớn. Điều chắc chắn là cuộc chiến thương mại này không chỉ ảnh hưởng kinh tế mà còn định hình lại quan hệ địa chính trị trong thời gian tới.
#trumpđánhthuế #mỹápthuếviệtnam
Be the first to comment